Έναν μήνα πριν από προεδρικές εκλογές (28 Ιανουαρίου 2018) έρευνα του Εργαστηρίου Ψυχολογικών Εφαρμογών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Ινστιτούτου Επικοινωνίας και Κοινωνικής Έρευνας του Πανεπιστημίου Frederick της Λευκωσίας, καταγράφει αρνητική εκτίμηση των Ελληνοκυπρίων νέων για τους πολιτικούς και γενικώς για την πολιτική. Τα ευρήματα της έρευνας επιβεβαιώνονται και από το ότι λιγότεροι από 9.000 νέοι ψηφοφόροι από σύνολο 40.000 γράφτηκαν στους εκλογικούς καταλόγους.
Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν, μεταξύ άλλων, πως οι νεαροί Ελληνοκύπριοι, όπως και η πλειονότητα των νέων στην Ευρώπη, αποστασιοποιούνται από την παραδοσιακή πολιτική, νιώθουν απογοητευμένοι από το παρόν τους και αβέβαιοι για το μέλλον τους, αλλά παραμένουν και αμέτοχοι στις εκλογικές διαδικασίες.
Επιπλέον, σε αντίθεση με τους Ευρωπαίους συνομήλικούς τους, οι Ελληνοκύπριοι δεν φαίνεται να πειραματίζονται με εναλλακτικούς τρόπους πολιτικής δράσης. Παρόλο που, θεωρητικά, φαίνεται να εντοπίζουν τους τρόπους που ενδεχομένως να μπορούσαν να τους απεγκλωβίσουν από εκείνα που οι ίδιοι αναφέρουν ως «προβλήματα», στη συντριπτική τους πλειονότητα προτιμούν να επιλέγουν την αδράνεια και την αποχή.
Από τους συμμετέχοντες στην έρευνα ζητήθηκε, μεταξύ άλλων, να τοποθετηθούν σχετικά με τα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα που τους αφορούν, να αναφέρουν πώς αντιλαμβάνονται έννοιες, όπως «πολιτική», «πολιτική συμπεριφορά» και «ιδεολογία», πώς φαντάζονται το μέλλον τους και το μέλλον της χώρας και επιπλέον, μέσα από τη μεταξύ τους συζήτηση να καταλήξουν σε τρόπους, οι οποίοι ενδεχομένως θα λειτουργούσαν παρεμβατικά στην πολιτική.
Η γενική τάση κατέδειξε ότι η ανεργία αποτελεί το σημαντικότερο πρόβλημα, που απασχολεί και φοβίζει τους νέους, τόσο αυτούς που δεν έχουν εργασθεί όσο και εκείνους που εργάζονται ή υποαπασχολούνται.
Ως το σοβαρότερο πολιτικό πρόβλημα στην Κύπρο, οι νέοι ανέδειξαν το Κυπριακό, με τους μεγαλύτερους να εμβαθύνουν περαιτέρω επί του θέματος και να τονίζουν πως αυτό σημαδεύει την καθημερινότητά τους -ιδιαίτερα μέσω των ΜΜΕ- και πως είναι άμεσα συνδεδεμένο με την οικονομία του τόπου. Οι νέοι θεωρούν πως η λύση του Κυπριακού θα απεγκλωβίσει τη χώρα από την οικονομική κρίση, θα ανοίξει νέες θέσεις εργασίας και θα βελτιώσει το εμπόριο.
Η έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς εκφράστηκε έντονα, με τους συμμετέχοντες να συζητούν για τις υπαρξιακές τους ανησυχίες, τη σύγχυση αλλά και την «προδοσία» που νιώθουν. Αισθήματα που τους οδηγούν στην αδράνεια και τη μη διεκδίκηση επίλυσης όλων όσων αναφέρουν ως «προβλήματα», αφού νιώθουν πως δεν μπορούν να βασιστούν σε κανέναν και σε τίποτα. Με την πλειονότητα να δηλώνουν απάθεια για την πολιτική, οι νέοι συζητώντας μεταξύ τους κατέληξαν πως η λέξη «πολιτική» είναι συνδεδεμένη με τη διαπλοκή, τη διαφθορά και τα σκάνδαλα, ενώ χαρακτηριστικές ήταν και οι φωνές πως υποστήριξαν ότι ο ιδανικός τρόπος πολιτικής δράσης, έτσι ώστε να αποσταλεί μήνυμα προς τους θεσμούς και τους πολιτικούς, είναι η αποχή από τις εκλογικές διαδικασίες.
Για τους πολιτικούς οι νέοι υποστήριξαν πως πρόκειται «για ανθρώπους χωρίς σοβαρά πολιτικά προγράμματα και με μοναδική ατζέντα την άντληση ψήφων έτσι ώστε να παραμένουν στην εξουσία». Στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι νέοι θεωρούν πως η ρίζα των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι ίδιοι, αλλά και η κοινωνία γενικότερα, είναι στα πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα των ανθρώπων που βρίσκονται στην εξουσία και στις πελατειακές σχέσεις που αυτοί προωθούν. Επίσης, στην πλειονότητά τους οι νέοι που δήλωσαν πως λαμβάνουν μέρος στις εκλογικές διαδικασίες, το κάνουν με... «βαριά καρδιά».
Ο όρος «ιδεολογία» φαίνεται να προκαλεί σύγχυση στους νέους ενώ ο άξονας αριστέρας-δεξιάς δεν είναι ξεκάθαρος. «Οι ιδεολογίες είναι νεκρές» και «η πολιτική αφορά ένα ξεπερασμένο πλαίσιο» ήταν οι επικρατέστερες απόψεις, που διατυπώθηκαν.
Οι νέοι αξιολογούν ως εξαιρετικά σημαντικό τον θεσμό της εκπαίδευσης και συμφωνούν ότι το εκπαιδευτικό σύστημα στη χώρα χρίζει βελτίωσης και αναβάθμισης. Επίσης, θεωρούν ότι τα πανεπιστημιακά πτυχία και η εξειδίκευση δεν μεταφράζονται σήμερα κατ' ανάγκην σε επαγγελματική εξασφάλιση. Συμφωνούν, δε, πως στην Κύπρο δεν προωθείται η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης.
Η γραφειοκρατία και οι «γραφειοκράτες των Βρυξελών» ήταν μία από τις βασικές τοποθετήσεις των νέων με έντονα αρνητική άποψη σχετικά με τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης από τα όργανα της ΕΕ. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία συμμετέχοντες στην έρευνα δήλωσαν απογοητευμένοι σε σχέση με τις ελπίδες που τους είχε δώσει η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ, αλλά όλοι συμφώνησαν πως η Κύπρος οφείλει για πολιτικούς, κυρίως, λόγους να ανήκει στην ευρωπαϊκή οικογένεια, λόγω του κυπριακού προβλήματος.
Οι συντονιστές της έρευνας ζήτησαν από τους νέους να οραματιστούν το μέλλον τους σε μία επανενωμένη Κύπρο, αλλά προκλήθηκε σύγχυση στην πλειονότητα των ομάδων με τα μέλη τους να νιώθουν απροετοίμαστοι να συζητήσουν κάτι τέτοιο ή και να φανταστούν πώς θα άλλαζε η καθημερινότητά τους. Το Κυπριακό φαίνεται να αντιμετωπίζεται περισσότερο σε θεωρητικό επίπεδο και οι νέοι φαίνεται να αποστασιοποιούνται συναισθηματικά, γιατί, όπως δήλωσαν, γεννήθηκαν και μεγάλωσαν με αυτό το πρόβλημα. Σημειώνεται πως οι περισσότεροι δεν έχουν έρθει ποτέ σε επαφή με Τουρκοκύπριους και δεν έχουν επισκεφθεί τα κατεχόμενα.
Οι νέοι δήλωσαν πως τους προκαλεί άγχος να σκέφτονται το μέλλον και το μόνο που επιθυμούν είναι να ζήσουν με αξιοπρέπεια, υπονοώντας κυρίως το οικονομικό κομμάτι.
Επιπλέον, τους ζητήθηκε να επιλέξουν μέσα από σειρά φωτογραφιών τρόπους πολιτικής δράσης που θα επέλεγαν οι ίδιοι για να αλλάξουν τη ζωή τους και όλα όσα θεωρούν αρνητικά. Εντύπωση προκάλεσε το γεγονός ότι οι δύο επικρατέστερες φωτογραφίες - δράσεις αφορούσαν την κάλπη, δηλαδή την συμμετοχή στην εκλογική διαδικασία και τη διαδήλωση/διαμαρτυρία, κάτι που δεν συνάδει με την κοινωνικοπολιτική καθημερινότητα στη χώρα. Σε αντίθεση με όλα όσα είχαν δηλώσει, όπως για παράδειγμα την αποχή από τις εκλογικές διαδικασίες αλλά και την επιλεκτική αδράνεια, τείνουν να επιλέγουν τους παραπάνω τρόπους δράσης θεωρητικά, αφού στην πράξη δεν θέλουν να είναι «γραφικοί», βγαίνοντας στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν αλλά ούτε και να ψηφίζουν αφού «τίποτα δεν θα αλλάξει».
Ταυτότητα έρευνας
Για την έρευνα συστάθηκαν οκτώ ομάδες των δέκα ατόμων, διαχωρισμένες σε δύο ηλικιακές ομάδες, 18-24 ετών και 25-35 ετών. Οι συμμετέχοντες επιλέχθηκαν ομοιόμορφα με βάση τις απαντήσεις τους σε κλειστό ερωτηματολόγιο στρατολόγησης.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στα εργαστήρια του Πανεπιστημίου Frederick [Αύγουστος 2016-Φεβρουάριος 2017] και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Contemporary Social Science - Journal of the Academy of Social Sciences" τον Οκτώβριο του 2017 κάτω από τον τίτλο "Investigating the roots of political disengagement of young Greek Cypriots".
Ερευνητική Ομάδα
Επικεφαλής: Δρ Μπετίνα Ντάβου [καθηγήτρια Ψυχολογίας], δρ Σωτήρης Θεοχαρίδης [αναπληρωτής καθηγητής Φιλοσοφίας και Κοινωνικών Επιστημών]
Επιστημονικοί Συνεργάτες: Ιωάννα Χριστοδούλου, Χάρης Πασιάς.
