Ιστορία

Το ντοκουμέντο της Μικρασιατικής Καταστροφής υπό το φως των ξένων απόρρητων αρχείων

Ἡ κτηνωδία και ἡ ἀχαλίνωτη ἀγριότητα τῶν στρατευμάτων τοῦ Κεμάλ.

……….[]Παρα τη γενικη καθοδήγηση τῆς Γαλλικῆς κυβέρνησης προς τους Γάλλους ἀξιωματικούς και δημοσιογράφους, ν’ ἀποκρύπτουν τα ἐγκλήματα τῶν Τούρκων ἤ να τα παραποιοῦν, μερικοὶ ἔντιμοι Γάλλοι εἶπαν τὴν ἀλήθεια.

……….Ἕνας ἀπὸ αὐτούς, ὁ Γάλλος Ζουμπέρ (Joubert), ὑπεύθυνος τοῦ παραρτήματος τῆς τράπεζας «Credit Foncier», στη Σμύρνη, ὅταν ἔφτασε στη Μασσαλία, μπροστα σὲ πολλούς ἀνθρώπους, εἶπε:

……….«Τὸ βράδυ τῆς ἡμέρας ποὺ ξέσπασε ἡ πυρκαγιὰ βγῆκα ἀπὸ τὸ σπίτι μου, τὸ ὁποῖο βρισκόταν σὲ μία κάθετο τῆς ὁδοῦ Χατζηστάμου. Πῆγα στὸ δρόμο αὐτὸ γιὰ νὰ πληροφορηθῶ γιὰ τὸ τὶ συνέβαινε…Ἐκεῖ συνάντησα ἕνα τμῆμα διακοσίων – τριακοσίων ὁπλισμένων Τούρκων. Ἀφοῦ τους εἶπα ὅτι εἶμαι Γάλλος τους ρώτησα τί ψάχνουν. Μοῦ ἀπάντησαν ψύχραιμα ὅτι εἶχαν διαταγές νὰ πυρπολήσουν την συνοικία. Προσπάθησα νὰ τους κάνω ν’ ἀλλάξουν γνώμη, ἀλλὰ αὐτοὶ ἀπάντησαν: ‘’Εἶναι ἀνώφελο, φύγετε ἐσεῖς, φύγετε’’. Πράγματι, λίγο χρόνο μετὰ ποὺ ἐγκατέλειψα τὸ σπίτι μου, οἱ ἐμπρηστικές βόμβες ἄρχισαν νὰ πέφτουν βροχηδόν πάνω του».

……….Στὰ ἑλληνικὰ ἀρχεῖα τοῦ ὑπουργείου Ἐξωτερικῶν ἐντοπίσαμε μία προσωπικὴ ἔκθεση τοῦ Ἄγγλου ἱερέα Τσάρλς Ντόμπσον (Charles Dobson), την ὁποία συνέταξε, ἐνῶ βρισκόταν στην Μάλτα καθ’ ὁδόν προς την Ἀγγλία. Ἰδοῦ, μερικὰ ἀποσπάσματά της:

……….«Ἦμουν στην Σμύρνη ὅταν τὰ κεμαλικὰ στρατεύματα μπῆκαν στην πόλη. Μερικές μέρες πριν την εἴσοδό τους ὑπῆρξε αὐξημένος φόβος μεταξὺ τῶν κατοίκων. Κλήθηκα ἀπὸ τὸ μητροπολίτη Χρυσόστομο καὶ βρῆκα αὐτόν, καὶ τους ἄμεσα γύρω του, νὰ φοβοῦνται γιὰ ὑπερβασίες, ὅταν θὰ ἔφταναν οἱ Τοῦρκοι.

……….Ὁ μητροπολίτης μοῦ ἔδωσε ἕνα μήνυμα, ὑπογεγραμμένο ἀπὸ αὐτόν καὶ τοὺς ἄλλους ἀξιωματούχους, περιλαμβανομένου τοῦ Ἀρμενίου ἀρχιεπισκόπου, παρακαλώντας με νὰ τὸ στείλω μὲ βιασύνη στον ἀρχιεπίσκοπο τοῦ Καντέρμπουρυ. Ἦταν μία ἔκκληση πρὸς ἐκεῖνον νὰ χρησιμοποιήσει την ἐπιρροὴ του στην βρετανικὴ κυβέρνηση, προκειμένου νὰ ἐπιτευχθεῖ μία συμφωνία μὲ τον Κεμὰλ ἔξω ἀπὸ την πόλη ἤ στὸ ἐνδεχόμενο μιᾶς εἰσόδου, νὰ ἐξασφαλιστεῖ ἡ προστασία ἤ τουλάχιστον οἱ ζωες τοῦ λαοῦ του.

……….Λυποῦμαι ποὺ ἄφησα αὐτὸ τὸ μήνυμα κρυμμένο στὸ γραφεῖο μου. Θὰ ἦταν κακὸ ἄν κατασχόταν σὲ αὐτὲς τὶς τραγικὲς ἡμέρες. Ἡ τελευταία φράση ἦταν μία ἔκκληση: «Στὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ βιαστεῖτε, ἐνόψει τῆς ἐπικείμενης συμφορᾶς».

……….Ἀπὸ κοινοῦ μὲ ὅλους τοὺς Βρετανούς, τοὺς ὁποίους συμβουλεύτηκα, δὲν νομίσαμε ὅτι οἱ Τοῦρκοι θὰ συμπεριφέρονταν μὲ τέτοιο τρόπο ὅπως δικαιολογοῦσαν οἱ φόβοι τοῦ μητροπολίτη. Ἐντούτοις, ἔδωσα τὸ μήνυμα στὸ σὲρ Ἄρμοντ ντὲ Μπωβουὰρ Μπρὸκ (Armond de Bauvoir Brock) ἀνώτατο ναυτικὸ διοικητή. Μὲ συμβούλευσε νὰ χρησιμοποιήσω την διακριτικότητά μου καλώντας τον ἀρχιεπίσκοπο τοῦ Καντέρμπουρυ. Ἀλλὰ σὲ κάθε τηλεγράφημα ποὺ θὰ ἔστελνα νὰ πρόσθετα ὅτι ὁ Βρετανος ναύαρχος εἶχε δεῖ τὸ μήνυμα. Στὸ ἐνδεχόμενο διατάραξης τῆς τάξης, ἦταν προετοιμασμένος νὰ δώσει, μὲ την δύναμή του, προστασία σὲ ὅλα τὰ τμήματα τῆς Κοινότητας…

……….[]Ζήτησα ἀπὸ τον ναύαρχο ἐξουσιοδότηση νὰ δημοσιεύσω, στὸ ὄνομά του, ἕνα μήνυμα στὸν τύπο. Εἶπε ὅτι θὰ μποροῦσα νὰ πῶ τὴν γνώμη του, ὅτι ὁποιαδήποτε κατάληψη θὰ γίνει μὲ τάξη καὶ ὅτι συμβούλευε τον καθένα νὰ κοιτάξει τοὺς πρόσφυγες ποὺ ἔχουν ἐπισσωρευτεῖ στην πόλη καὶ ν’ ἀποφύγει νὰ δώσει ὁποιαδήποτε πρόκληση.

……….Πῆγα τὸ μήνυμα τοῦ ναύαρχου σὲ μία συνεδρίαση ἕξι μελῶν μὲ ἐπιρροή, στὸ Ἀρχηγεῖο τῆς «Μικρασιατικῆς Ἄμυνας»… Ἔμαθα ὅτι ὑπῆρχε ἀκόμη ἐλπίδα, ὅτι μία ἀξιόλογη μερίδα τοῦ ὑποχωροῦντος στρατοῦ, βοηθούμενη ἀπὸ ἐθελοντές πολίτες, θὰ ἦταν ἱκανὴ νὰ κρατήσει την πόλη καὶ τὰ περίχωρά της, μέχρι τὸ χρόνο ποὺ οἱ σύμμαχοι θὰ ἐπενέβαιναν γιὰ νὰ  διευθετηθεῖ μία ἀνακωχὴ. Ἔγραψα τὸ μήνυμα τοῦ ναυάρχου καὶ τὸ παράδωσα, μαζὶ μὲ πέντε μέλη τοῦ Συνδέσμου στον Τύπο. Ἕνα ἀπὸ αὐτὰ μὲ συνόδευσε νὰ πᾶμε στὸ μητροπολίτη. Τὰ μέλη μοῦ ζήτησαν νὰ διευκολύνω νὰ ἔχουν μία συνέντευξη μὲ τὸ ναύαρχο, καθώς εἶχαν πληροφορίες γιὰ τουρκικὴ συνωμοσία στην πόλη…

……….Βρῆκα τον μητροπολίτη γεμᾶτο ἀπὸ ὀδυνηρὴ ἀνησυχία σχετικὰ μὲ τον λαὸ του καὶ μὴ καθησυχασμένο ἀπόλυτα ἀπὸ την ἄποψη τοῦ ναυάρχου, καθὼς ὁ ἴδιος αἰσθανόταν ὅτι γνώριζε τους Τούρκους καλύτερα ἀπὸ τους Ἄγγλους ἀξιωματικους. Αὐτὴ ἦταν ἡ τελευταία φορὰ ποὺ εἶδα τον μητροπολίτη. Ἦταν, ἀληθινά, ἕνας μάρτυρας, ὁ ὁποῖος πέθανε παραμένοντας στὸ μέσο τοῦ λαοῦ του...

Χάρης Τσιρκινίδης, ἀπόσπασμα ἀπ τo βιβλίο: Ἔχω ὅπλο την ἀγχόνη.

 

Ακολουθήστε το Πενταπόσταγμα στο Google news Google News

ΔΗΜΟΦΙΛΗ