Είναι δύσκολο να μιλήσει κανείς για ναρκωτικά χωρίς να αναφερθεί στη μάστιγα που σέρνεται ξοπίσω τους. Κατεστραμμένες ζωές, κλειστά σπίτια και απίστευτο κοινωνικό βάρος φέρνουν συνήθως στις βαλίτσες τους οι ναρκωτικές ουσίες.
Παρά τα αναντίρρητα ωστόσο δεινά τους, οι ιστορίες που κρύβονται πίσω τους και οι γνωστές περιπέτειες περιβόητων και διαβόητων προσωπικοτήτων που παραδόθηκαν στον κόσμο τους μοιάζουν κάποιες φορές εντελώς ενδιαφέρουσες.
Μιλάμε εξάλλου για την εποχή πριν από την ποινικοποίησή τους, όταν μεγάλα και μικρά καθημερινά γεγονότα περιστρέφονταν γύρω από επικίνδυνες ουσίες…
Το παρισινό Κλαμπ των Χασικλήδων
Ο Ζακ-Ζοζέφ Μορό, διαπρεπής γιατρός των Παρισίων του 19ου αιώνα, είχε μαγευτεί από τη δράση των ναρκωτικών ουσιών και πειραματιζόταν με ό,τι μπορούσε να βρει. Τίποτα βέβαια δεν ήταν για τον ίδιο σαν τη δράση των ψυχοτρόπων και ιδιαίτερα της ινδικής κάνναβης. Ο γιατρός την αποκαλούσε «πνευματική μέθη» και καλούσε τους φίλους του να συμμετέχουν στις ψυχοδηλωτικές «συνεδρίες» του.
Η παρέα του δρος Μορό δεν ήταν βέβαια όποιος κι όποιος, καθώς απαρτιζόταν από προσωπικότητες όπως ο Σαρλ Μποντλέρ, ο Βίκτορ Ουγκό, ο Ευγένιος Ντελακρουά, ο Αλέξανδρος Δουμάς, ο Ζεράρ ντε Νερβάλ, ο Ονορέ ντε Μπαλζάκ και δεν συμμαζεύεται! Η πνευματική συντροφιά μαζευόταν σε ένα γοτθικό σπίτι, όπου έπιναν καφέ πασπαλισμένο με χασίς. Ο Μπαλζάκ, όπως μας λέει ο γιατρός, προτιμούσε να το τρώει, καθώς η κατανάλωση του προκαλούσε εμπειρίες «οραμάτων με θεϊκούς πίνακες» αλλά και άκουσμα «ουράνιων φωνών».
Η ομάδα συγκεντρωνόταν ανελλιπώς για την πειραματική αυτή τελετουργία μεταξύ 1844-1849 και έμεινε τελικά γνωστή στην παρισινή κοινωνία ως «Κλαμπ των Χασικλήδων»…
Εκεί που κανείς λευκός δεν είχε φτάσει ποτέ
Το πεγιότ είναι ένας παραισθησιογόνος κάκτος της Αμερικής που οι ιθαγενείς του Βορρά χρησιμοποιούσαν εδώ και τουλάχιστον 5.000 χρόνια, καθώς τα ψυχοδραστικά αλκαλοειδή του (και κυρίως η μεσκαλίνη) ήταν ό,τι πρέπει για τις θρησκευτικο-πνευματικές τελετές τους. Οι ντόπιοι το χρησιμοποιούσαν ακόμα και για φάρμακο («ιερό φάρμακο» το έλεγαν) και παρά το γεγονός ότι σήμερα είναι απαγορευμένο, κάποιες παραδοσιακές φυλές έχουν αποκλειστεί από τον νόμο.
Το πεγιότ ήταν λοιπόν γνωστό στον Νέο Κόσμο, αν και κανείς λευκός δεν είχε πάρε-δώσε μαζί του. Η πρώτη καταγραμμένη μάλιστα χρήση του από μη αυτόχθονα έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια του αμερικανικού εμφυλίου πολέμου. Ήταν οι Τεξανοί Ρέιντζερς που έπεσαν στα χέρια των δυνάμεων της Ένωσης που στράφηκαν στο πεγιότ, έγκλειστοι καθώς ήταν σε στρατόπεδο αιχμαλώτων πολέμου.
Χωρίς αλκοόλ για να ξεφεύγουν λίγο από το δράμα του εγκλεισμού, οι Τεξανοί βουτήχτηκαν με τα μούτρα στο πεγιότ και «βίωσαν παραισθήσεις που ποτέ άλλοτε δεν είχε ζήσει λευκός», όπως μας παραδίδεται από τα κιτάπια του συγκεκριμένου στρατοπέδου…
Ο πόλεμος και η μορφίνη
Είναι γνωστό ότι κατά τη διάρκεια των πολέμων υπάρχει μια εκθετική αύξηση τόσο στη βιομηχανική παραγωγή ναρκωτικών ουσιών όσο και στην καινοτόμα έρευνα γύρω από αυτές. Σε μια τέτοια εκδήλωση, ήταν το 1817, έπειτα από 13 μακρά χρόνια πειραματισμών και ελέγχων, που ο γερμανός φαρμακοποιός Φρίντριχ Σερτούνερ ένιωσε έτοιμος να παρουσιάσει στον κόσμο τη μορφίνη.
Ο χημικός είχε καταφέρει να εξάγει καθαρή μορφίνη από το όπιο, η οποία έγινε αμέσως η ενδεδειγμένη μέθοδος αναισθησίας σε εμπόλεμες καταστάσεις. Και ήταν και πάλι στον αμερικανικό εμφύλιο που τα οπιοειδή αναλγητικά θα είχαν την τιμητική τους, καθώς περισσότερες από 2,8 εκατ. ουγγιές οπιούχου βάμματος και άλλα 500.000 χάπια μορφίνης επιστρατεύτηκαν για να ανακουφίσουν τους στρατιώτες των Βορείων και να απαλύνουν τους αφόρητους πόνους των αμέτρητων ακρωτηριασμών.
Δυστυχώς, το «θαυματουργό ναρκωτικό», όπως το αποκαλούσαν χαρακτηριστικά, που ανακούφιζε τα δεινά των χειρουργικών επεμβάσεων έμελλε να γίνει δεκανίκι στις ζωές των βετεράνων που είχαν δει και είχαν περάσει τόσα πολλά.
Μεταπολεμικά, αμέτρητοι κυριολεκτικά στρατιώτες εθισμένοι στη μορφίνη είδαν τη ζωή τους να καταστρέφεται, αφού η εξαιρετικά εθιστική φύση της ουσίας και η δραστικότητά της θα γινόταν πολύ αργότερα γνωστές…
Το όπιο των Βικτοριανών
Στα βικτοριανά χρόνια της Αγγλίας, κάθε πολίτης μπορούσε να πεταχτεί στο φαρμακείο της γειτονιάς και να αγοράσει κοκαΐνη, αρσενικό και κάθε οπιούχο γνωστό στον άνθρωπο! Αν και κανένα δεν είχε την κοινωνική απήχηση του λαβδάνου, που ήταν μείγμα από το «μαγικό» (οπιούχο) έκκριμα του φυτού με κρασί ή νερό.
Το λάβδανο χρησιμοποιούνταν ως πανάκεια για τα πάντα. Το «μαγικό ελιξίριο» το συνταγογραφούσαν αθρόα οι γιατροί για πόσα νόσο, από σωματικές παθολογίες μέχρι και ψυχολογικές διαταραχές, καθώς είχε φανεί στη βιβλιογραφία ότι ανακούφιζε τον πόνο και έκανε τον ασθενή να χαλαρώνει από τις δυσκολίες της καθημερινότητας. Η πλέον γνωστή χρήση του ήταν μάλιστα στα μωρά, για να τα ηρεμεί σε περιόδους έξαρσης κλάματος.
Κι έτσι στη Βικτοριανή Αγγλία αναρίθμητα βρέφη αρρώστησαν σοβαρά ή πέθαναν από το λάβδανο, την ίδια ώρα που έγινε το Νο 1 φαρμάκι για αυτοκτονία. Δεν θα έπαιρνε βέβαια πολύ να περάσει το λάβδανο στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού και να γίνει αχτύπητο στην Άγρια Δύση. Οπιομανής ήταν η πρώτη γυναίκα του Γουάιατ Ερπ, η οποία πέθανε τελικά από υπερβολική δόση του οπιούχου το 1888.
Παρά το γεγονός ότι η χρήση του οπίου αποδείχτηκε πιο προβληματική παρά ευεργετική για τον άνθρωπο, ήταν ιδιαιτέρως «θαυματουργό» σε όσους έπασχαν από φυματίωση, αφού κάλμαρε τον βήχα, έκοβε τη διάρροια και καταπράυνε τον πόνο…
Ασπιρίνη και ηρωίνη, ένα όνομα: Φέλιξ Χόφμαν
Ο χημικός που εργαζόταν στη γερμανική φαρμακοβιομηχανία Bayer είναι κυρίως γνωστός για την ανακάλυψη της ασπιρίνης το 1897. Το αναλγητικό δοκιμάστηκε επιτυχώς και η παραγωγή του καθορίστηκε επακριβώς πριν κυκλοφορήσει στα πέρατα του κόσμου και συμπεριλάβει τον δημιουργό του στο πάνθεο των χημικών της παγκόσμιας ιστορίας.
Το κατόρθωμα του Χόφμαν έμελλε ωστόσο να επισκιαστεί από τη δεύτερη μεγάλη ανακάλυψή του, την ηρωίνη. Ήταν 11 μέρες αφότου κατάφερε να συνθέσει την ασπιρίνη που ανακάλυψε τη χημική διαδικασία για την παραγωγή του ισχυρού ναρκωτικού, το οποίο σύντομα θα κυκλοφορούσε στα ράφια ως καταπραϋντικό για τον βήχα αλλά και θεραπεία για τους μορφινομανείς!
Η ηρωίνη πωλούνταν νόμιμα μεταξύ 1898-1910, όταν και έγιναν σαφείς οι τραγικές επιπτώσεις της στην υγεία του χρήστη. Η Bayer την απέσυρε άρον άρον και τα κράτη έσπευσαν να την ποινικοποιήσουν…
