Ένα πρώτο ρήγμα στο μνημονιακό οικοδόμημα του «Κράτους - δυνάστη» και στο καθεστώς της επιβολής αυθαίρετων φορολογικών προστίμων επί δικαίων και αδίκων, καταφέρνουν οι πρόσφατες αποφάσεις της δικαιοσύνης, για τις υποθέσεις ελέγχου στον πρώην βουλευτή, καθηγητή κ. Αλέξη Μητρόπουλο και στον δημοφιλή τραγουδιστή Μιχάλη Χατζηγιάννη.
Παρότι οι αποφάσεις είναι ατομικές και εκ προοιμίου δεν εφαρμόζονται αυτομάτως σε τρίτους, ήδη δεκάδες φορολογούμενοι με ανάλογα ζητήματα σπεύδουν στις εφορίες ζητώντας ακόμα και τα λεφτά που ήδη πλήρωσαν, τμηματικά ή εφάπαξ (μέσω ρυθμίσεων, κατασχέσεων κλπ).
Σε κάθε περίπτωση, στο υπουργείο Οικονομικών εμφανίζονται προβληματισμένοι για το πώς θα αντιμετωπίσουν την νομική «κερκόπορτα» που άνοιξε.
Τι κρύβουν όμως οι αποφάσεις αυτές και κατά πόσον αφορούν περισσότερο κόσμο;
Η απόφαση για την υπόθεση Μητρόπουλου δείχνει ότι πάνω στη φούρια τους να εκδίδουν επαχθείς φοροεισπρακτικούς νόμους, δίνοντας απανωτές παρατάσεις παραγραφής ανέλεγκτων φορολογικών υποθέσεων του παρελθόντος προκειμένου να κρατούν ομήρους της εφορίας τους φορολογουμένους για χρόνια ή και δεκαετίες (ώστε να ζητάει από αυτούς όσα έχει κάθε φορά ανάγκη το Κράτος) οι κυβερνήσεις «ξέχασαν» να παρατείνουν και την δυνατότητα του δημοσίου να επιβάλει και τα αντίστοιχα πρόστιμα!
Για την ακρίβεια, ενώ επί Μνημονίων εκδίδονται σωρηδόν νόμοι και αποφάσεις για αναδρομικούς ελέγχους που φτάνουν έως και 10 ή και 20 χρόνια πίσω, αν και κανονικά οι υποθέσεις θα είχαν παραγραφεί, αιφνιδιάζοντας συνεχώς τους φορολογουμένους που επιλέγονται για έλεγχο –εφόσον φυσικά είναι ακόμα «ζωντανοί» και δεν έχουν πτωχεύσει ή πεθάνει από χρόνια ήδη- οι νομοθέτες ξέχασαν να προσθέσουν στους σχετικούς νόμους και μια φράση, με την οποία να παρατείνεται και το δικαίωμα του δημοσίου να επιβάλει τα πρόστιμα για τους ελέγχους αυτούς!
Το Συμβούλιο της Επικρατείας διαπιστώνει, εξ αφορμής της υπόθεσης Μητρόπουλου, ότι ενώ με νόμους παρατάθηκε ως το 2011 η υποχρέωση της εφορίας να κάνει έλεγχο για υπόθεση παράβασης του 1999, δεν παρατάθηκε αντίστοιχα (και άρα παραγράφηκε το 2010) η δυνατότητα του Κράτους να επιβάλει πρόστιμο αν διαπιστώσει παραβάσεις του 1999!
Αποδεικνύεται έτσι όμως και ότι ούτε καν το κράτος δεν μπορεί να λειτουργήσει μέσα στην τόση πολυνομία, καθώς οι εφοριακοί υπάλληλοι και σύσσωμος ο φοροελεγκτικός μηχανισμός πιέζονται πανταχόθεν να ερευνούν για υποθέσεις του παρελθόντος, αλλά όταν έρχεται η στιγμή να επιβάλουν τα σχετικά πρόστιμα, πέφτουν σε κενό νόμου και δεν ξέρουν αν πρέπει να εκδώσουν βεβαίωση προστίμων ή όχι, επειδή το πολιτικό και νομοθετικό σύστημα της χώρας (Βουλή και κυβερνήσεις) δεν προνόησαν σχετικά…
Έλεγχοι από το πουθενά
Η απόφαση του ΣτΕ για την περίπτωση Μητρόπουλου πάντως δεν ήταν τόσο τολμηρή ώστε να βάλει φρένο στους αναδρομικούς ελέγχους που εξαπολύει όποτε θέλει κάθε κυβέρνηση και οι οικονομικοί εισαγγελείς.
Έτσι, ακόμα και πολίτες που τηρούν τις φορολογικές υποχρεώσεις τους και διαφυλάττουν τα αποδεικτικά μέσα για όσα δηλώνουν στην εφορία επί 5ετία (ή και παραπάνω αν έχει δοθεί παράταση), βρίσκονται συχνά πλέον προ εκπλήξεως όταν αυτοί (ή οι κληρονόμοι τους) έρχονται αντιμέτωποι με τους «νέου τύπου» ελέγχους και τεχνικές, που όψιμα ανακάλυψε το ελληνικό κράτος, για να ανατρέπει ό,τι γνώριζαν οι πολίτες πως ισχύει.
Και το χειρότερο, καλούνται πλέον να αποδείξουν και πως «δεν είναι ελέφαντες» για υποθέσεις δεκαετίας και πίσω, για τις οποίες δεν κρατάνε πια αρχείο με στοιχεία και αποδείξεις, όταν η εφορία «ανακαλύπτει» ενδείξεις φοροδιαφυγής, επικαλείται «νεότερα στοιχεία», τα «βαφτίζει» φορολογικές διαφορές για να διακόψει την παραγραφή και, στη συνέχεια, λόγω αδυναμίας προσκόμισης αποδεικτικών στοιχείων εκ μέρους του ελεγχομένου που θα τον αθωώνουν (πχ επειδή έχουν κλείσει πια οι επιχειρήσεις ή οι τράπεζες με τις οποίες συναλλάσσονταν ή και γιατί δεν είχε καμία υποχρέωση ποτέ να τηρεί σχετικά στοιχεία, αποδείξεις, συμβάσεις κλπ) μετατρέπονται σε φορολογικά αδικήματα και παραβάσεις, επισύροντας πρόστιμα ή και ποινές κάθειρξης –καθώς με νεότερους νόμους στο χρόνο που μεσολάβησε η φοροδιαφυγή αναδείχθηκε σε κακούργημα!
Και στην περίπτωση του τραγουδιστή κυρίου Μιχάλη Χατζηγιάννη όμως, παρότι η τελική απόφαση του Διοικητικού Εφετείου που τον αφορά δεν έχει ακόμα δημοσιευτεί για να αποτελέσει «μπούσουλα» σε άλλες υποθέσεις, το ΣτΕ έχει αποφανθεί ότι δεν μπορεί η εφορία να επιβάλει πλέον κυρώσεις, χωρίς να λέει συγκεκριμένα σε ποια χρονιά ακριβώς συντελέστηκε φοροαποφυγή ή άλλου είδους παράβαση της φορολογίας εισοδήματος, ώστε να επιβάλει τα πρόστιμα που προβλέπονταν από τη νομοθεσία για την περίοδο εκείνη.
Ενώ δηλαδή οι φοροελεγκτικές υπηρεσίες εξετάζουν τις δηλώσεις εισοδημάτων και αθροίζουν τα έσοδα προηγουμένων ετών για να διαπιστώσουν αν καλύπτουν το «πόθεν έσχες» του ελεγχομένου, το ΣτΕ λέει πως, όταν διαπιστώνουν απόκλιση, θα πρέπει να βρίσκουν και σε ποια χρονιά από όλες αυτές «κρύβεται» κάθε ευρώ που δεν μπορεί να δικαιολογήσει την προέλευσή του ο φορολογούμενος.
Στο υπουργείο Οικονομικών υποστηρίζουν πως πρόκειται για τυπικό ζήτημα και «αυτό λύνεται» με άνοιγμα των τραπεζικών λογαριασμών. Δηλαδή οι ελεγχόμενοι θα περάσουν τώρα πια από την βάσανο να δικαιολογήσουν ξεχωριστά και το κάθε ένα ευρώ κατάθεσης που έκαναν όλα τα προηγούμενα χρόνια που δεν έχουν ακόμα παραγραφεί.
Όπως έχουν αναδείξει όμως ρεπορτάζ του protothema.gr και έχουν δεχτεί πολλά δικαστήρια, η διαδικασία αυτή πάσχει και συχνά οδηγεί σε λάθη και αδικίες, που αναγκάζουν τους φορολογουμένους να καταθέτουν προσφυγές στα δικαστήρια (αν έχουν να πληρώσουν φυσικά) με αποτέλεσμα το δημόσιο να μην εισπράττει ή -όπως ανέφερε στη Βουλή πρόσφατα και ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών κύριος Τρύφωνας Αλεξιάδης- να αναγκάζεται και να επιστρέψει και λεφτά πίσω σε όσους δικαιώνονται.
