Απευθείας αναθέσεις με ηλεκτρονικές διαδικασίες, μεγαλύτερη ωρίμανση των έργων με καλύτερη προετοιμασία ώστε να ολοκληρώνονται εκ των προτέρων οι απαλλοτριώσεις και η αρχαιολογία, κανόνες και διαδικασίες στους υπεργολάβους, αλλά και υποχρεωτική διαβούλευση στις προδιαγραφές, είναι μερικές από τις αλλαγές που φέρνει στην παραγωγή δημοσίων έργων ο νέος νόμος για τις δημόσιες συμβάσεις και τις προμήθειες.
Μιλώντας χθες στην Ολομέλεια της Βουλής, ο υπουργός Υποδομών κ. Χρήστος Σπίρτζης, ανέφερε ότι το νέο θεσμικό πλαίσιο θα συμπληρωθεί το προσεχές διάστημα με ένα νέο σχέδιο νόμου που θα επιλύει και άλλες παθογένειες όπως οι διαφορετικές προδιαγραφές δημόσιων και ιδιωτικών έργων, τα τιμολόγια και οι προϋπολογισμοί τους, τα κεντρικά συστήματα ελέγχου και επιτήρησης, τα μητρώα κ.α.
Μία από τις μεγάλες αλλαγές του νέου νόμου είναι η καλύτερη και η αποτελεσματικότερη προετοιμασία των έργων με την υποχρεωτική ολοκλήρωση των απαλλοτριώσεων και των αναγκαίων αρχαιολογικών εργασιών. Στο δημόσιο τα τελευταία χρόνια κόστισαν και κοστίζουν χρυσάφι οι δύο αυτές προϋποθέσεις καθώς η μη έγκαιρη υλοποίησή τους ισοδυναμεί με εκατομμύρια αποζημιώσεις που στους αυτοκινητόδρομους μεταφράζονται ακόμη και σήμερα σε μισό δισ.
Δεύτερος κανόνας είναι ο πλήρης διαχωρισμός του έργου από την προμήθεια. Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα ανέφερε ο υπουργός την πολιτική του δημοσίου να βγάζει μεγάλα έργα ως προμήθεια (π.χ η ψηφιακή σύγκλιση και το μεγάλο έργο του Σύζευξις ήταν όλο με προμήθεια).
Θεσμοθετείται επίσης η υποχρεωτική διαβούλευση των προδιαγραφών με σαφείς διαδικασίες και κανόνες αλλά και η ευθύνη των υπεργολάβων και των φορέων που παρέχουν δάνεια ικανότητα. Σήμερα οι υπεργολάβοι ήταν στη διακριτική ευχέρεια του αναδόχου, χωρίς έλεγχο, χωρίς προδιαγραφές, χωρίς ευθύνη και βέβαια χωρίς δικαιώματα οι ίδιοι.
Επιπλέον μπαίνουν κανόνες εκτέλεσης για όλες τις δημόσιες συμβάσεις. Για πρώτη φορά ρυθμίζεται το δικαίωμα μονομερούς λύσης σύμβασης υπέρ του Δημοσίου. Μέχρι σήμερα, αν είχε υπογραφεί μια σύμβαση και υπήρχε στη συνέχεια δικαστική απόφαση που διαπίστωνε ότι ο ανάδοχος τελούσε σε μια από τις καταστάσεις αποκλεισμού, το ελληνικό Δημόσιο, αν έλυνε τη σύμβαση, θα πλήρωνε και αποζημίωση. θεσμοθετείται ακόμη η προώθηση δημόσιων συμβάσεων με κοινωνικά χαρακτηριστικά, όπως την επαγγελματική και κοινωνική ένταξη ατόμων με αναπηρία, κοινωνικών συνεταιρισμών, μειονεκτούντων εργαζομένων.
Το υπουργείο θεσμοθετεί την τεχνική επάρκεια των αναθετουσών αρχών. Σε ότι αφορά τον τρόπο συγκρότησης των Επιτροπών του διαγωνισμού, γίνονται με μητρώα και με ηλεκτρονική κλήρωση.
Καθιερώνονται οι συμβάσεις απευθείας ανάθεσης με ηλεκτρονικό τρόπο, χωρίς να υπάρχει αυτό που υπήρχε μέχρι σήμερα, ώστε να έχουμε μητρώο και ηλεκτρονική κλήρωση. Όποιος παίρνει απευθείας ανάθεση, βγαίνει από την κληρωτίδα και πάει σε επόμενη ανάθεση. Επίσης θεσμοθετείται ο φάκελος δημόσιας σύμβασης και επιταχύνεται η διαδικασία ανάθεσης.
Πριν την έναρξη των αμιγώς κατασκευαστικών εργασιών, εκπονείται η μελέτη εφαρμογής του έργου.
Όπως σημείωσε ο κ. Σπίρτζης στους αυτοκινητόδρομους, δεν υπήρχαν μελέτες εφαρμογής, οι οποίες έγιναν αργότερα.
Στον νόμο προβλέπεται ότι ο μελετητής θα ολοκληρώνει την εργασία του ως τεχνικός σύμβουλος της επίβλεψης στο τέλος των έργων. Να έχει δηλαδή και την ευθύνη να διορθώνει τις μελέτες ή τα τμήματα μελετών που δεν έχουν εφαρμοσιμότητα.
