Το «αδίστακτος» ήταν ένας όρος που χαρακτήριζε συλλογικά τους σαμουράι των αρχών της Περιόδου Έντο, καθώς δεν ήταν παρά ένα καθιερωμένο χαρακτηριστικό εντελώς απαραίτητο σε όποιον αποζητούσε να πάρει δύναμη και εξουσία στη φεουδαρχική Ιαπωνία.
Λίγοι ωστόσο σαμουράι μαχητές μπορούσαν να περηφανεύονται για το πόσο ταιριαστός ήταν ο τίτλος πάνω τους από τον Ντάτε Μασαμούνε, τον πολέμαρχο που ενστάλαζε φόβο σε κάθε συναπάντημα εξαιτίας της βίαιης φύσης του αλλά και των ριψοκίνδυνων τακτικών του στη μάχη.
Γεννημένος ως κληρονομικός ηγεμόνας, ήταν προορισμένος να κυβερνήσει, αν και το ένα μάτι που έχασε μικρός από ευλογιά έμελλε να του στερήσει τα οικογενειακά αξιώματα, όταν και θα ξεκινούσε η προσωπική οδύσσεια του Ντάτε μέχρι να γίνει Μονόφθαλμος Δράκος.
Αφού γνώρισε και μια σειρά από ήττες ως νεαρός και άπειρος στρατηγός, ο Μασαμούνε ανέβηκε τα σκαλιά της στρατιωτικής ιεραρχίας και έγινε τελικά ένας από τους πλέον σεβάσμιους αλλά και τρομακτικούς ανθρώπους της φεουδαρχικής Ιαπωνίας, ενόσω επέκτεινε τον ζυγό του στα γειτονικά σογκουνάτα και εκδικούνταν ανηλεώς όλους τους απαγωγείς του πατέρα του και τις οικογένειές τους.
Κάποια στιγμή έγινε επικεφαλής του οίκου του και ηγεμόνευσε στα εδάφη του, αναγκάζοντας τον σογκούν της περιοχής να του χαρίσει τη ζωή στις μεταξύ τους μάχες, καθώς τέτοιον εχθρό δεν έμελλε να ξαναβρεί. Ο Ντάτε τον υπηρέτησε κατόπιν πιστά, όπως και τον διάδοχό του, καθώς τώρα περνούσε τον καιρό του ασχολούμενος με τις τέχνες και τα γράμματα!
Ο Μασαμούνε άνοιξε διάπλατα τις πόρτες των επαρχιών του στους ξένους πραματευτάδες και τους χριστιανούς ιεραποστόλους, παραμένοντας ορόσημο ανεκτικότητας και θρησκευτικής ελευθερίας. Αφού χρηματοδότησε τις καλές τέχνες και τη λογοτεχνία, έφτιαξε ένα πλοίο που βγήκε για πρώτη φορά εκτός περιοχής, εκκινώντας έτσι την ιαπωνική εξερεύνηση του κόσμου στο Μεξικό και τη Γηραιά Ήπειρο!
Μέχρι και με τον Πάπα της Ρώμης εγκαθίδρυσε διπλωματικές σχέσεις ο ανηλεής και αιμοσταγής αυτός πολέμαρχος, που παραμένει ένας από τους ελάχιστους ηγεμόνες που σεβάστηκε τους χριστιανούς ιεραποστόλους και περιηγητές και προσπάθησε να δημιουργήσει αγαστές σχέσεις με τη μεσαιωνική Ευρώπη.
Η μνήμη του επιβίωσε ως ιδρυτής ιαπωνικής πόλης αλλά και ως ένας από τους ξακουστότερους σαμουράι όλων των ιαπωνικών χρονικών.
Πρώτα χρόνια
Ο Ντάτε Μασαμούνε γεννιέται στις 5 Σεπτεμβρίου 1567 (ή 1566) ως ο μεγαλύτερος γιος του περιφερειακού ηγεμόνα Ντάτε Τερουμούνε, σαμουράι πολέμαρχου της σημερινής Επαρχίας Γιαμαγκάτα εκεί στις απαρχές της Περιόδου Έντο.
Ο δελφίνος του οίκου έχασε όμως το μάτι του στην παιδική του ηλικία, χτυπημένος από ευλογιά. Πολλές εκδοχές υπάρχουν για την απώλεια της όρασής του και η δημοφιλέστερη τον θέλει να βγάζει μόνος του το μάτι, ώστε να μη δίνει στον εχθρό κανένα πλεονέκτημα κατά τη μονομαχία.
Ο πατέρας φρόντισε εξάλλου να εκπαιδεύσει τον διάδοχό του από μικρό τόσο στον Κώδικα Μπουσίντο όσο και τις απαράμιλλες τεχνικές των σαμουράι, παίρνοντας τον στον πόλεμο με τους γειτονικούς οίκους πριν καν κλείσει τα 13 χρόνια της ζωής του. Στα 14 του (1581) ήταν επικεφαλής της πρώτης δικής του πολεμικής εκστρατείας, βοηθώντας τον Τερουμούνε να εγκαθιδρύσει την ηγεμονία του στην περιοχή.
Ο ηλικιωμένος πατέρας άρχισε να αποσύρεται σταδιακά από τις εχθροπραξίες ανοίγοντας τον δρόμο στον γιο του να τον διαδεχτεί, αν και η μητέρα δεν τον ήθελε με τίποτα πρεσβευτή της δυναστείας, εξαιτίας της «σημαδεμένης» του φύσης. Μέσω μηχανορραφιών και ευθείας σύγκρουσης, ο Ντάτε νικά τους επίδοξους σφετεριστές της θέσης του και σε ηλικία 17 ετών διαδέχεται επισήμως τον Τερουμούνε ως αφέντης του προβεβλημένου Οίκου των Ντάτε…
Ο ανηλεής πολέμαρχος με τη χαρακτηριστική περικεφαλαία
Οι επιθετικές πολιτικές του, ο ακαταλάγιαστος ιμπεριαλισμός και το αιμοσταγές του χαρακτήρα του θα του εξασφαλίσουν σύντομα το πολεμικό παρατσούκλι «Μονόφθαλμος Δράκος», το οποίο πλαισίωνε ο Ντάτε με μια περικεφαλαία που δεν είχαν ξαναδεί ποτέ στην Ιαπωνία: ένα μισοφέγγαρο!
Με το που ανέλαβε τα ηγεμονικά του καθήκοντα ως πολέμαρχος υποτελής στον σογκούν της περιοχής, άρχισε να εισβάλει στα γειτονικά σογκουνάτα καταπατώντας τις παλιές συνθήκες ειρήνης. Το πράγμα ξέφυγε για τον Ντάτε όταν ο Νο 1 εχθρός του, χάνοντας στο πεδίο της μάχης, απήγαγε τον χειμώνα του 1585 τον Τερουμούνε για να τον εκβιάσει.
Κάτω και από τις πατρικές παραινέσεις να μη διαπραγματευτεί για τη ζωή του παρά να τιμωρήσει παραδειγματικά τον σαμουράι που καταπάτησε τους παραδοσιακούς ηθικούς νόμους, ο Μασαμούνε επιδόθηκε σε μια προσωπική σταυροφορία εκδίκησης κατά των υπαίτιων της απαγωγής και των οικογενειών τους.
Η αιματοβαμμένη αυτή σταυροφορία του ευνοήθηκε από τις περιστάσεις, καθώς αντίπαλες φατρίες επιτέθηκαν στους εχθρούς του και παρά τις αρχικές εμφατικές του ήττες, ο Ντάτε αναδιπλώθηκε, έμαθε από τα λάθη του και ήταν τώρα έτοιμος να πάρει την εκδίκηση που τόσο αποζητούσε. Κι έτσι ενώ λίγο πριν τα κάστρα του έπεφταν το ένα πίσω από το άλλο, ο στρατηγός Μασαμούνε εφάρμοσε ένα παράτολμο πολεμικό σχέδιο κατά του συνασπισμού των δύο κυριότερων εχθρών του, καταφέροντάς του συντριπτικά πλήγματα.
Στην τελική μάχη με τον δυνατότερο αντίπαλό του, κατέστρεψε όλες τις γέφυρες διαφυγής από το πεδίο της μάχης, δίνοντας στη στιγμή το τελεσίδικο του χαρακτήρα της. «Ο ηττημένος δεν βγαίνει από δω ζωντανός», παρήγγειλε στον εχθρό του και μετέτρεψε τη μάχη σε σφαγή από την οποία δεν βγήκε πράγματι κανείς αντίπαλος όρθιος. Ούτε και ο πατέρας του βέβαια, που σφαγιάστηκε τελικά από τον αντίπαλο πολέμαρχο πριν συναντήσει κι αυτός το δικό του τέλος από το κατάνα του Μασαμούνε.
Ο φωτισμένος κυβερνήτης με την παροιμιώδη θρησκευτική ανοχή
Τα αντίπαλα φέουδα πέρασαν έτσι στην κατοχή του και ο Ντάτε είχε τώρα μια τεράστια έκταση να διαφεντεύει, η οποία κάτω από τη φωτισμένη διακυβέρνησή του άνθησε και ευημέρησε. Όπως και οι τέχνες και τα γράμματα, που γνώρισαν μια θαυμαστή ανάπτυξη στα εδάφη του μαικήνα των καλλιτεχνών και των λογίων.
Ο Μασαμούνε ολοκλήρωσε επιτυχημένα την κατακτητική του εκστρατεία και προσπάθησε να επικεντρωθεί στο εσωτερικό του σογκουνάτου του, αν και οι εξελίξεις θα τον προλάβαιναν. Κι αυτό γιατί το μεγαλοαφεντικό της περιοχής και κυβερνήτης ουσιαστικά της Ιαπωνίας, σογκούν Τογιοτόμι Χιντεγιόσι, κάλεσε το 1590 όλους τους υποτελείς πολέμαρχούς του να τον ακολουθήσουν στη μάχη.
Ο Ντάτε ήξερε ότι δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει τον σογκούν και όλους τους πολεμάρχους του, αν και αρνήθηκε να συμμετάσχει στην εκστρατεία του Χιντεγιόσι. Αφού κωλυσιεργούσε και καθυστερούσε χαρακτηριστικά να του στείλει τα στρατεύματά του, πληροφορήθηκε ότι ο παντοδύναμος σογκούν βάδιζε εναντίον του. Αναγνωρίζοντας την πολεμική του ανωτερότητα, ο Μασαμούνε φόρεσε την επίσημη φορεσιά του και πήγε να συναντήσει τον εξαγριωμένο Χιντεγιόσι, περιμένοντας τη χαρακτηριστική του τιμωρία: την εκτέλεσή του.
Η φήμη του προηγούνταν όμως και ο σογκούν, αφού είδε ότι ο αγέρωχος πολέμαρχος ούτε αυτόν φοβόταν ούτε και τον θάνατό του, όχι μόνο του χάρισε τη ζωή αλλά και του εμπιστεύτηκε τη φιλία του! Ο Μασαμούνε υπηρέτησε τελικά πιστά τον σογκούν παίρνοντας μέρος σε νέα σειρά μαχών, έχοντας ωστόσο το μάτι του στραμμένο στο εσωτερικό του κρατιδίου του.
Αφού έχτισε πλήθος κάστρων και παλατιών και αύξησε καθοριστικά τους εμπορικούς δρόμους φέρνοντας την ευημερία στα εδάφη του, σειρά είχαν μετά οι διπλωματικές επαφές με τους ξένους, από τους οποίους θεωρούσε πως είχε πολλά να μάθει. Ο Ντάτε ήταν ο πρώτος ηγεμόνας που κάλεσε τους ξένους απεσταλμένους και τους χριστιανούς ιεραπόστολους στα εδάφη του, καθώς ενδιαφερόταν ιδιαιτέρως για την πολεμική τεχνολογία των Δυτικών, όπως και κάποιοι συνάδελφοί του αφέντες (σαν τον περιβόητο Νομπουνάγκα Όντα).
Κάποιες πηγές τον θέλουν να μεταστρέφεται μυστικά στον χριστιανισμό, έπειτα από ένα «θαύμα» ίασης της ερωμένης του από ρωμαιοκαθολική αποστολή, αν και αυτό δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί. Ενδέχεται μάλιστα να επρόκειτο για μομφή από τους αντιπάλους του για την ανεκτικότητα με την οποία περιέβαλλε τις ξένες επιρροές στην πατρίδα του, σε μια εποχή που όλοι οι υπόλοιποι μόνο φιλικά δεν αντιμετώπιζαν τους δυτικούς «εισβολείς».
Ο Μασαμούνε συμπαθούσε τους Δυτικούς, τόσο τον κλήρο όσο και τον εμπορικό κόσμο, και όχι μόνο τους άφηνε να κηρύττουν ελεύθερα τις αρχές του χριστιανισμού αλλά τους υποστήριζε κιόλας, βοηθώντας έτσι την ξενόφερτη θρησκεία να εγκαθιδρύσει τα πρώτα ερείσματά της σε ιαπωνικό έδαφος. Ακόμα και τον ιεραπόστολο Πάδρε Σοτέλο κατάφερε να απελευθερώσει το 1613 ως αιχμάλωτο από τα χέρια του νέου παντοδύναμου σογκούν (και προστάτη του) Ιεγιάσου Τοκουγκάβα, θέτοντας σε κίνδυνο την ίδια του τη ζωή. Ο πολέμαρχος διατήρησε την ίδια ανεκτική στάση ακόμα και όταν ο σογκούν εξέδωσε τις αντιχριστιανικές βούλες του, σώζοντας πολλούς από τις γενικευμένες διώξεις.
Το μεγαλύτερο ίσως επίτευγμά του ήταν η σύλληψη και η χρηματοδότηση της πρώτης ιαπωνικής εξερευνητικής αποστολής! Αφού έφτιαξε ένα πλοίο σύμφωνα με τις επιταγές της δυτικής ναυπηγικής, το περίφημο «Ντάτε Μαρού», οργάνωσε τις μόνες εξερευνητικές αποστολές της Χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου στην εποχή, με το πλοίο του να φτάνει μέχρι και την Ιταλία, αποδίδοντας δώρα και τιμές στον Ποντίφικα!
Οι πρώτες διπλωματικές σχέσεις Ιαπωνίας και Βατικανού εγκαθιδρύθηκαν κάτω από τις δικές του πρωτοβουλίες. Το «Ντάτε Μαρού» πήγε σε Φιλιππίνες, Μεξικό, Ισπανία και Ρώμη, γινόμενο το πρώτο ιαπωνικό καράβι που περιδιάβηκε τον πλανήτη, μιας και κανένας άλλος πολέμαρχος δεν χρηματοδοτούσε τέτοιες περιπέτειες.
Αφού πήρε μέρος στις στρατιωτικές επιχειρήσεις τόσο του πρώτου σογκούν (Τογιοτόμι Χιντεγιόσι) όσο και του δεύτερου (Ιεγιάσου Τοκουγκάβα), τους οποίους υπηρέτησε αμφότερους πιστά, αμείφθηκε με νέα εδάφη στην κατοχή του. Ειδικά η τεράστια και εύφορη Επαρχία Σεντάι τον έστεψε ως έναν από τους πλέον δυνατούς πολέμαρχους της εποχής. Το 1604 ο Μασαμούνε και 52.000 υπήκοοί του μετακόμισαν στο μικρό ψαροχώρι Σεντάι, το οποίο θα μετέτρεπε σύντομα σε περιφερειακό κέντρο εμπορίου και καλών τεχνών!
Παρά την ανοχή του στο ξένο στοιχείο και τους νεωτερισμούς της ειρηνικής του διακυβέρνησης όμως, ο Ντάτε Μασαμούνε ήταν ένας υπερφιλόδοξος πολέμαρχος που διατηρούσε αμφιθυμικές σχέσεις με τους σογκούν που υπηρετούσε. Μπορεί να τους υποστήριξε πιστά, εκείνοι προσπαθούσαν όμως πάντα να περιορίσουν τη δύναμή του για να μη στραφεί εναντίον τους. Συχνά πυκνά, αδράχνοντας την ευκαιρία από κάποια απείθειά του, οι σογκούν τού αφαιρούσαν δυνάμεις και εδάφη (κατηγορώντας τον ακόμα και για προδοσία), κάνοντας τη ζωή του μια διαρκή μάχη για την κατοχύρωση των κεκτημένων του.
Παρά το ανηλεές του χαρακτήρα του και τις υπέρμετρες φιλοδοξίες του όμως, όλοι αναγνώριζαν τον πιστό σαμουράι μαχητή πίσω από τον τρόπο που κινούνταν στον κόσμο, καθώς την ηθική του ακεραιότητα δεν σκέφτηκε να την πλήξει κανείς. Πέθανε στις 27 Ιουνίου 1636 ως ένας από τους ελάχιστους σαμουράι και πολέμαρχους που κατάφεραν να φτάσουν σε προχωρημένη ηλικία…
