Την ώρα που στην Ιταλία ένα ενδεχόμενο «όχι» των πολιτών στη συνταγματική αναθεώρηση απειλεί να βυθίσει τη χώρα σε μια νέα πολιτική κρίση, η πιστοληπτική ικανότητα της Πορτογαλίας κρέμεται από τη λεπτή κλωστή ενός μικρού οίκου αξιολόγησης, ενώ στο ζήτημα του ελληνικού χρέους μπορεί να σημειώνεται πρόοδος, εντούτοις δεν έχει ακόμη λυθεί οριστικά, όπως σημειώνει η dw.com. Aν μάλιστα σε αυτά προσθέσουμε και τη τεράστια αβεβαιότητα για την έκβαση των γαλλικών προεδρικών εκλογών αλλά και την υλοποίηση του Brexit, βλέπουμε ότι τα πράγματα για την γερμανική ευρώπη δεν πάνε και τόσο καλά...
Εάν επαληθευτεί έστω και ένα από τα δυσοίωνα σενάρια που διατυπώνονται, τότε αυτό θα δημιουργούσε τεράστια προεκλογικά προβλήματα στην Άνγκελα Μέρκελ, ρίχνοντας παράλληλα νερό στο μύλο των εθνολαϊκιστών του AfD.
Ο κίνδυνος μιας νέας ευρωκρίσης είναι υπαρκτός και ο πολιτικός κίνδυνος είναι τεράστιος, σχολίασε στο Reuters ο πρόεδρος του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών Μαρσέλ Φράτσερ.
Οπως σημειώνουν κυβερνητικοί κύκλοι στο Βερολίνο, θα πρέπει να επιχειρηθεί να μετατεθούν τα προβλήματα της νομισματικής ένωσης για το διάστημα μετά τις γερμανικές εκλογές.
«Μέχρι τότε θα λύσουμε τα προβλήματα αθόρυβα, διότι κανείς δεν θέλει μια ανοιχτή διαμάχη για πακέτα διάσωσης, εκτός ίσως από την Αριστερά και το AfD», σχολιάζει πολιτικός της συγκυβέρνησης.
Ορισμένα ανοιχτά μέτωπα, όπως το ελληνικό, ενδέχεται να κλείσουν, εντούτοις την ίδια ώρα ελλοχεύει ο κίνδυνος να ξεσπάσουν νέες εστίες κρίσης.
Ένας από τους λόγους είναι ότι οι πολίτες γίνονται όλο και πιο απρόβλεπτοι στις κάλπες. Και το 2017 στήνονται πολλές.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την ευρωζώνη απορρέει προς στιγμήν από την Ιταλία.
Ο Μ. Φράτσερ χαρακτηρίζει το ιταλικό δημοψήφισμα πολύ πιο σημαντικό από την απόφαση του Brexit ή την εκλογή του Ντ. Τραμπ στην αμερικανική προεδρία.
Ο πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι έχει προαναγγείλει την παραίτησή του σε περίπτωση επικράτησης του «όχι». Αλήθεια, τι θα γίνει σε αυτή την περίπτωση; Η έκβαση του δημοψηφίσματος ενδέχεται να οδηγήσει σε παραίτηση του ιταλού πρωθυπουργού, Ματέο Ρέντσι, εκφράζονται έντονοι φόβοι ότι οι συνέπειες του αποτελέσματος μπορεί να προκαλέσουν ισχυρή «σεισμική δόνηση» στις διεθνείς Αγορές, ακόμη και να κρίνουν την παραμονή ή μη της Ιταλίας στην ευρωζώνη.
(Το πιο πιθανό είναι βέβαια να το «γυρίσει» όπως ο Τσίπρας και να μη θυσιάσει ολόκληρη τη πολιτική του καριέρα για λόγια της στιγμής)
Ποια είναι όμως τα σενάρια των πολιτικών εξελίξεων την επόμενη μέρα;
Εάν επικρατήσει το «ναι»
Ο πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι, ο οποίος διαπραγματεύτηκε αυτή τη μεταρρύθμιση και στη συνέχεια την έθεσε ενώπιον όλων των πολιτικών παρατάξεων, βγαίνει ενισχυμένος.
Αν και οι επόμενες βουλευτικές εκλογές είναι προγραμματισμένες για το 2018, ο Ματέο Ρέντσι θα μπορούσε να ζητήσει πρόωρες εκλογές στον απόηχο της νίκης του. Αλλά έχει υποσχεθεί ότι προηγουμένως θα αλλάξει τον εκλογικό νόμο. Και μόνο ο πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας Σέρτζιο Ματαρέλα έχει την εξουσία να διαλύσει τη Βουλή.
Η μεταρρύθμιση αυτή προβλέπει μια δραστική μείωση των εξουσιών της Γερουσίας, η οποία δεν θα ψηφίζει πλέον για την παροχή ψήφου εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση ούτε και για να επικυρώνει τους περισσότερους από τους νόμους, γεγονός που θα τερματίσει το δυσκίνητο και αργό σύστημα των δύο βουλών. Επίσης οι αλλαγές προβλέπουν τον περιορισμό των εξουσιών των περιφερειών και την κατάρτιση των επαρχιών, κάνοντας το σύστημα περισσότερο συγκεντρωτικό. Η μεταρρύθμιση θα συνδυάζεται μ' έναν εκλογικό νόμο ο οποίος προσφέρει ισχυρό πριμ εδρών στο πρώτο κόμμα αν δεν διαθέτει πάνω από το 40% των ψήφων, εξασφαλίζοντας σταθερές κυβερνήσεις με πνοή 5ετίας.
Εάν επικρατήσει το «όχι»
Σύμφωνα με το πρώτο σενάριο, ο Ρέντσι παραμένει στην εξουσία. Υποβάλλει μεν την παραίτησή του στον Σέρτζιο Ματαρέλα, αλλά εκείνος του ζητεί αμέσως τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης.
Είναι σε θέση να εξασφαλίσει την εμπιστοσύνη του Κοινοβουλίου, είτε με την παρούσα πλειοψηφία του είτε με μία νέα πλειοψηφία στην οποία θα περιληφθεί και η Forza Italia του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, όπως αυτός το έχει αφήσει να εννοηθεί τις τελευταίες ημέρες.
Ο εκλογικός νόμος, ο οποίος στη σημερινή του μορφή προσφέρει ένα μεγάλο πριμ στην πλειοψηφία, τροποποιείται υπέρ ενός περισσότερο αναλογικού εκλογικού συστήματος και προκηρύσσονται πρόωρες εκλογές, το νωρίτερο για την άνοιξη του 2017.
Το κυριότερο εμπόδιο στο σενάριο αυτό είναι ο ίδιος ο Ρέντσι: έχει διατυπώσει σαφώς την άρνησή του να τεθεί επικεφαλής μίας κυβέρνησης που δεν θα έχει άλλη αποστολή από την αλλαγή του εκλογικού νόμου. Αλλά έχει ακόμη τα περιθώρια να αλλάξει γνώμη.
Το δεύτερο και πιθανότερο σενάριο, εάν ληφθούν κατά γράμμα υπ’ όψιν οι δηλώσεις του Ματέο Ρέντσι, είναι ο ορισμός μίας κυβέρνησης τεχνοκρατών. Ο Σέρτζιο Ματαρέλα διορίζει πρωθυπουργό πρόσωπο που θα έχει την υποστήριξη της σημερινής πλειοψηφίας ή μίας νέας διευρυμένης πλειοψηφίας.
Πολλά ονόματα κυκλοφορούν στο πλαίσιο του σεναρίου αυτού: του σημερινού υπουργού Οικονομικών Πιερ Κάρλο Πάντοαν, του υπουργού Οικονομικής Ανάπτυξης Κάρλο Καλέντα, του προέδρου της Γερουσίας Πιέτρο Γκράσο.
Η κυβέρνηση αυτή μπορεί να έχει ως αποστολή την τροποποίηση του εκλογικού νόμου εν όψει πρόωρων εκλογών ή να ασκήσει εξουσία μέχρι το τέλος της τρέχουσας κοινοβουλευτικής περιόδου, το 2018, προς μεγάλη δυσαρέσκεια του λαϊκιστικού Κινήματος των Πέντε Αστέρων.
Το τρίτο και πιο απίθανο σενάριο είναι η άμεση διάλυση του Κοινοβουλίου. Η πρόσφατη εκλογική μεταρρύθμιση προσφέρει μεγάλο πριμ στην πλειοψηφία στη Βουλή των Αντιπροσώπων, ενώ η ματαίωση της συνταγματικής μεταρρύθμισης της Γερουσίας διατηρεί εκεί το αναλογικό σύστημα, καθιστώντας τα δύο σώματα του ιταλικού Κοινοβουλίου ασύμβατα.
Η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης βιώνει εδώ και χρόνια μια βαθιά κρίση.
Τα τελευταία δέκα χρόνια το ΑΕΠ της αυξήθηκε κατά μέσο όρο μόλις κατά 0,5%.
Την ίδια ώρα το χρέος έχει εκτιναχθεί στο 132% του ΑΕΠ.
Με μια στατική αγορά εργασίας, χαμηλή ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεών της, αναποτελεσματική δημόσια διοίκηση και αδύναμες τράπεζες, η χώρα αντιμετωπίζει ήδη τεράστια προβλήματα και σε αυτά δεν αποκλείεται να προστεθεί σύντομα άλλο ένα: η απουσία κυβέρνησης.
Πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν ωστόσο ότι οι Ιταλοί θα βρουν τον τρόπο να ξεπεράσουν γρήγορα τη διαφαινόμενη νέα κρίση.
Σε διαφορετική περίπτωση, τα πράγματα θα είναι δύσκολα.
«Η Ιταλία είναι πολύ μεγάλη για τον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης», σχολιάζει ο Φράτσερ.
Και τότε θα επανέλθουν και τα σενάρια για την παραμονή της χώρας στο ευρώ, όπως το 2012.
Για το ελληνικό ζήτημα ο κυβερνητικός συνασπισμός στο Βερολίνο ελπίζει να κλείσει σύντομα τόσο η αξιολόγηση όσο και το ζήτημα της συμμετοχής του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα.
Το γεγονός ότι δρομολογείται ήδη λύση για τα βραχυπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους και δη με τις «ευλογίες» του Βερολίνου, αφήνει σημαντικά περιθώρια αισιοδοξίας ότι το θέμα Ελλάδα δεν θα απασχολήσει την Ευρώπη το 2017.
Θα επιστρέψει στην ατζέντα όμως το 2018 όταν θα πρέπει να εφαρμοστούν τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος.
Την ίδια ώρα τα μηνύματα από την Πορτογαλία είναι κάθε άλλο παρά ενθαρρυντικά.
Η χώρα που έχει στο ενεργητικό της ήδη ένα μνημόνιο, κινδυνεύει εκ νέου.
Μόλις ένας μικρός Οίκος Αξιολόγησης, ο DBRS διατηρεί την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας στο ΒΒΒ, την χαμηλότερη επενδυτική βαθμίδα μεν, αλλά μια βαθμίδα που εξασφαλίζει τη συμμετοχή των πορτογαλικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ.
Γερμανοί πολιτικοί δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο να προσφύγει η Λισαβόνα και πάλι στον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης.
Στον προεκλογικό αγώνα αυτό θα χρεώνονταν σίγουρα στην ευρωπαϊκή πολιτική διάσωσης που διαμορφώνεται ως επί το πλείστον από το Βερολίνο.
Τι θα γίνει εάν κερδίσει η Λεπέν;
Εξέχουσα θέση στη μακροσκελή λίστα των ευρωπαϊκών προβλημάτων έχει και η Γαλλία.
«Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την Ευρώπη και το ευρώ το 2017 απορρέει από τις γαλλικές προεδρικές εκλογές», προειδοποιεί ο ευρωβουλευτής των γερμανών Πρασίνων Μάνουελ Ζάρατσιν.
Το ενδεχόμενο επικράτησης της Μαρίν Λεπέν του ακροδεξιού Εθνικού Μετώπου μπορεί μάλλον να αποκλειστεί.
Μετά το Brexit και την εκλογή Τραμπ όμως κανένας αναλυτής δεν βάζει και το χέρι του στη φωτιά.
Σε περίπτωση που γίνει πρόεδρος, αυτό θα μπορούσε να σηματοδοτήσει το τέλος της ΕΕ και του ευρώ, εκτιμούν κυβερνητικοί κύκλοι στο Βερολίνο που επικαλείται το Reuters.
Και στην περίπτωση αυτή θα αποκτούσε τελείως διαφορετικό χαρακτήρα και ο προεκλογικός αγώνας στη Γερμανία.
Ιταλία, Ελλάδα, Πορτογαλία και Γαλλία ενδέχεται να επηρεάσουν λοιπόν άμεσα τις εκλογές στη Γερμανία.
«Ζούμε σε έναν δικό μας κόσμο», σχολιάζει ο Μ. Φράτσερ, σημειώνοντας ότι η συγκριτικά πολύ καλή οικονομική θέση της Γερμανίας είναι η εξαίρεση και μια ειδική περίπτωση.
Σε Ισπανία και Ελλάδα η ανεργία των νέων ξεπερνά το 40%, όπως λέει: «Στη Γερμανία δεν συνειδητοποιούμε στο ελάχιστο τι ακριβώς συμβαίνει στη νότια Ευρώπη».
