Αγαπητοί φίλοι, επιθυμώντας να συμμετάσχω στην ωραία συζήτηση που οργανώνετε για τη Παιδεία μας, επιτρέψτε μου να παραθέσω δύο βαρυσήμαντες απόψεις, από τις οποίες προκύπτουν αντίστοιχα ερωτήματα, που πρέπει να απαντηθούν με ειλικρίνεια από όλους μας – και κυρίως από τους εκπροσώπους του πολιτικού συστήματος των τελευταίων δεκαετιών -. Η πρώτη διατυπώθηκε από τον έναν από τους Τρεις Ιεράρχες, οι οποίοι είναι και προστάτες της Ελληνορθόδοξης Παιδείας μας, τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο. Σύμφωνα μ’ αυτή «Παιδεία μετάληψις ἁγιότητος ἐστί». Παιδεία σημαίνει να μεταλαμβάνουν, να παίρνουν, να μεταδίδεται αγιότητα στους μαθητές, στα παιδιά μας. «Μεταλαμβάνουν», παίρνουν αγιότητα τα παιδιά στα ελληνικά σχολεία σήμερα;
Η δεύτερη ανήκει στον πολύ μεγάλο Ιωάννη Καποδίστρια, τον πρώτο μάρτυρα Κυβερνήτη του ελεύθερου ελληνικού κράτους, που πολιτεύθηκε με γνώμονα πρώτα το ήθος του και την βαθιά του πίστη κι έπειτα με βάση τις πολλές του ικανότητες. «Τα σχολεία δεν είναι απλώς τόποι προσκτήσεως γνώσεων, αλλά κυρίως φροντιστήρια εθνικής και χριστιανικής αγωγής»: έλεγε ο αθάνατος Κυβερνήτης μας. Άραγε, αποτελούν σήμερα τα σχολεία μας τέτοιου είδους φροντιστήρια;
Θα ευχόμασταν η απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα να ήταν θετική. Φοβούμαι, όμως, πως δεν είναι. Γι’ αυτό και η κρίση που διερχόμαστε, που είναι κυρίως πνευματική, είναι σε πλήρη εξέλιξη. Η παιδεία μας τα τελευταία χρόνια ακολουθεί εντελώς λανθασμένο δρόμο. Χρειάζεται επειγόντως αλλαγή πορείας. Η πυξίδα που θα μας επιτρέψει να ευθυδρομήσουμε υπάρχει. Ποια είναι;
Ο αθηναιογράφος και ιστορικός Δημήτριος Καμπούρογλου είπε το εξής σημαντικό: «Όλα τα έθνη, για να προοδεύσουν, πρέπει να βαδίσουν εμπρός, πλην του ελληνικού, που πρέπει να στραφεί πίσω». Παραλλάσσοντας ελαφρώς τα λόγια του, για να έχουν εφαρμογή και στα της Παιδείας μας, θα μπορούσαμε να πούμε πως η παιδεία των άλλων εθνών στοχεύει ως επί το πλείστον στη δημιουργία μορφωμένων ανθρώπων, με την έννοια της μόρφωσης να αναφέρεται ιδιαίτερα στην απόκτηση πολλών γνώσεων. Η δική μας παιδεία, η Παιδεία της Ρωμηοσύνης, στοχεύει, πρέπει να στοχεύει, εκτός από την παροχή γνώσεων, κυρίως στην διαμόρφωση του ήθους των παιδιών μας, στην διατήρηση της τόσο πλούσιας Παράδοσής μας, στην απόκτηση αρχών και αξιών από τους μαθητές μας. Να στηρίζεται στις ελληνορθόδοξες βάσεις της, που στήριξαν το Γένος των Ελλήνων σε όλες τις δύσκολες στιγμές. Αυτή είναι η πυξίδα που μας λείπει.
Γι’ αυτό και είναι απολύτως απαραίτητο οι μαθητές όλων των βαθμίδων, από τις πρώτες κιόλας τάξεις του Δημοτικού Σχολείου, να έρχονται σε επαφή με τον πλούτο που απορρέει από την ζωή και το έργο των Αγίων Τριών Ιεραρχών. Να υπάρχουν σε όλα τα σχολικά βιβλία της Ελληνικής Γλώσσας στοιχεία για τους μεγάλους μας αυτούς Αγίους, καθώς και αποσπάσματα από το πλουσιώτατο και διδακτικότατο συγγραφικό τους έργο. Προτείνω, μάλιστα, οι μαθητές μας να μελετούν κείμενά τους στο πρωτότυπο από την Πέμπτη (Ε’) Δημοτικού. Αυτό, βέβαια, απαιτεί και την επαναφορά του πολυτονικού συστήματος, η κατάργηση του οποίου υπήρξε μεγάλο πλήγμα στην Γλώσσα μας. Καθηγητής μου στο Πανεπιστήμιο, ο αείμνηστος Χρίστος Τσολάκης, συγγραφέας της τελευταίας καλής Γραμματικής του Δημοτικού, πρωτεργάτης της καθιέρωσης του μονοτονικού συστήματος, εξομολογήθηκε σε ακροατήριό του λίγο πριν τον θάνατό του λέγοντας: «Κάναμε μεγάλη ζημιά στα παιδιά που καταργήσαμε το πολυτονικό»! Αιωνία του η μνήμη!
Σας συγχαίρω για την πρωτοβουλία σας και σας εύχομαι καλή επιτυχία!
Κωνσταντίνος Παπανικολάου, πολύτεκνος δάσκαλος, μέλος της Παρατάξεως «ΚΟΙΝΩΝΙΑ», περιοχή Λαρίσης.
